Cukier

Dla niektórych cukier to żywieniowy straszak, którego unikają jak tylko się da, dla innych stały element diety. Cukier – najprostszy węglowodan, który zapewnia szybki zastrzyk energii i słodki smak. Czy cukier jest zdrowy? Na jakie rodzaje cukru warto zwrócić uwagę? I czy na przykład cukier kokosowy stanowi zdrowy zamiennik cukru białego? Odkryj świat cukru i przekonaj się, że nie ma się czego obawiać!

Rodzaje cukru

Klasyczny cukier biały to cukier buraczany lub trzcinowy, czyli wytwarzany z buraków lub trzciny cukrowej. Na sklepowych półkach dostępny jest jako cukier puder, biały cukier w saszetkach, cukier kryształ, cukier drobny, cukier w kostkach... Krótko mówiąc, ten popularny rodzaj cukru dostępny jest w bardzo różnych postaciach.

Pod względem chemicznym jest to jednak wciąż sacharoza. Sacharoza stanowi połączenie dwóch prostych węglowodanów:

• glukozy – czyli cukru gronowego
• fruktozy – cukru owocowego

Oba te proste węglowodany są najprostszymi formami cukru, które występują w różnych proporcjach we wszystkich rodzajach cukru, syropach czy miodach.

Czasami na opakowaniach słodyczy można jeszcze zobaczyć termin cukier inwertowany. Mowa tu o technologicznie przetworzonej mieszance glukozy i fruktozy, która jest lekkostrawna i często stosowana w przetwórstwie spożywczym w celu poprawy tekstury i z uwagi na jej właściwości słodzące.

Jak przebiega produkcja cukru?

Trzcina cukrowa lub buraki cukrowe, po zbiorach i transporcie do zakładu przetwórczego, są czyszczone, siekane i mielone. Zwiększa to dostępność soku cukrowego do dalszych procesów. Sok ten zawiera rozpuszczone cukry i inne składniki, ale także zanieczyszczenia, takie jak cząstki stałe i niepożądane substancje, które należy usunąć z soku. Oczyszczanie odbywa się przy użyciu różnych metod, takich jak sedymentacja, filtracja i obróbka chemiczna.

Sok jest następnie podgrzewany w celu usunięcia wody. Prowadzi to do zwiększenia stężenia cukrów w soku. Tak zagęszczony sok jest stopniowo schładzany, co umożliwia krystalizację cukru. Kryształki cukru są następnie oddzielane od reszty soku w celu wytworzenia dwóch produktów: kryształków cukru i soku cukrowego zwanego melasą (najczęściej chodzi tu o melasę trzcinową). Cukier jest następnie suszony i pakowany.

To tylko jedna z metod pozyskiwania cukru – a jest ich kilka – i mogą się różnić w zależności od rodzaju surowca (trzcina cukrowa lub buraki cukrowe), stopnia rafinacji i rodzaju produkowanego cukru (cukier biały, brązowy, demerara itp.).

Cukier trzcinowy vs. klasyczny cukier biały

Osoby dbające o zdrowie często sięgają po cukier trzcinowy zamiast tradycyjnego białego cukru, w nadziei, że „cukier brązowy” jest zdrowy. Oba rodzaje cukru różnią się jednak głównie sposobem przetwarzania i właściwościami, a także pochodzeniem:

Cukier trzcinowy

Cukier trzcinowy jest pozyskiwany z trzciny cukrowej. Ten naturalny cukier trzcinowy charakteryzuje często jasnobrązowy lub brązowy odcień, a przy tym zawiera on określoną ilość naturalnych zanieczyszczeń i pierwiastków śladowych, które nadają mu charakterystyczny smak i aromat. Cukier trzcinowy jest często uważany za cukier trzcinowy nierafinowany, ponieważ nie jest poddawany tak intensywnej obróbce (rafinacji) jak cukier biały. Ze względu na swoje naturalne właściwości, cukier trzcinowy może stanowić bardziej odpowiedni dodatek do niektórych rodzajów wypieków i napojów.

Zwykły cukier biały (cukier rafinowany)

Zwykły cukier, znany również jako cukier biały lub cukier rafinowany, powstaje w wyniku intensywnego przetwarzania trzciny cukrowej lub buraków cukrowych. Podczas procesu rafinacji usuwane są zanieczyszczenia, barwniki i większość pierwiastków śladowych. W efekcie powstaje czysty, biały, krystaliczny cukier, bez charakterystycznego smaku i zapachu jak w przypadku cukru trzcinowego. Cukier rafinowany jest najpopularniejszym rodzajem cukru stosowanym w gospodarstwach domowych i przemyśle spożywczym.

Jakie są zdrowsze alternatywy dla cukru?

Na rynku dostępna jest ich niezliczona ilość. Oto krótka lista z opisami:

• cukier kokosowy (cukier palmowy) – naturalny słodzik wytwarzany z nektaru kwiatów palmy kokosowej, który jest suszony w celu utworzenia kryształków; ma lekko karmelowy smak i jest ceniony głównie ze względu na niższy indeks glikemiczny w porównaniu ze zwykłym cukrem; jeśli nektar z palm kokosowych jest gotowany a nie suszony, powstaje syrop kokosowy
• cukier klonowy – jest wytwarzany, podobnie jak cukier kokosowy, przez suszenie soku z drzew klonowych; cukier klonowy oferuje bogatą i naturalną słodycz z charakterystycznymi nutami klonu; prawdopodobnie bardziej znany jest syrop klonowy, produkowany w procesie gotowania soku klonowego
• cukier daktylowy – słodzik otrzymywany przez suszenie soku daktylowego, który ma słodki smak z subtelną nutą daktyli; cukier daktylowy to nie tylko dodatek do żywności, ale również doskonała alternatywa dla tradycyjnych substancji słodzących
• panela (muscovado) – tradycyjna forma cukru trzcinowego otrzymywana przez suszenie soku trzcinowego, która zachowuje charakterystyczny smak i aromat naturalnego słodzika; otrzymuje się ją przez odparowanie i suszenie w celu uzyskania suszonej paneli – ciemnego i aromatycznego produktu cenionego za bogactwo minerałów i naturalną słodycz

Cukier a zdrowie– zalecenia dotyczące cukru

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby dorośli i dzieci ograniczyli spożycie cukru do mniej niż 10% całkowitego dziennego spożycia energii. Średnio odpowiada to około 12 łyżeczkom (50 gramom) cukru dziennie dla osoby dorosłej. Ilość ta obejmuje oczywiście cały cukier zawarty w żywności.

W rzeczywistości długotrwałe nadmierne spożycie cukru może mieć poważne konsekwencje zdrowotne – przyczyniając się do otyłości, cukrzycy typu 2, próchnicy zębów, chorób serca i innych problemów zdrowotnych.

Wybieraj zdrowsze zamienniki cukru i odżywiaj się mądrze. W Notino znajdziesz m.in. pyszny cukier daktylowy, cukier kwiatowy, fit cukier trzcinowy (również jako cukier trzcinowy w saszetkach), cukier cynamonowy, cukier kandyzowany czy organiczny cukier kokosowy do wypieków, kawy i słodkich deserów. Alternatywą dla cukru pozostają słodziki, jak choćby ksylitol, erytrytol czy stevia oraz miód.